TR
1. Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
Merhaba, ben Doç. Dr. Onur Gölbaşı. Lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimimi ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümü’nde tamamladım. İş hayatına, makine ve yazılım sektörlerinde fiyat inceleme uzmanı ve katı modelleme mühendisi olarak başladım. Ardından ODTÜ’de araştırma görevlisi, Colorado School of Mines’da ise doktora sonrası araştırmacı olarak görev yaptım. 2018 yılından bu yana ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyesi olarak akademik kariyerimi sürdürüyorum.
2. Temel çalışma ve uzmanlık alanlarınızı öğrenebilir miyiz?
Temel araştırma konularım, özellikle maden sahalarında operasyon ve planlama aşamalarında karşılaşılan belirsizliklerin giderilmesine ve süreçlerin optimize edilmesine odaklanan simülasyon algoritmaları ve matematiksel modeller geliştirmek üzerine. Kamyon yakıt tüketim simülatörü, açık ocak üretim planlaması belirsizlik analizi modeli, bakım-onarım optimizasyon modeli, açık ocak üretim delgisi faaliyet simülatörü, mavi yaka işgücü optimizasyon modeli, yedek parça envanter optimizasyon modeli ve iş makinesi ikamesi için karar destek modeli, şu ana kadar geliştirdiğimiz model ve algoritmalara örnek olarak verilebilir. Aynı zamanda, maden tasarımı, üretim planlaması, makine seçimi ve madenin ekonomik değerlemesi gibi farklı alanlarda yürütülen birçok özel sektör ve akademik projede yürütücü ve araştırmacı olarak yer aldım.
3. TÜBİTAK projesi kapsamında Netcad ile yürüttüğünüz iş birliği nasıl şekillendi? Akademi-sanayi iş birliklerinin sektöre sağladığı katkıları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ülkemizdeki madencilik şirketlerinin büyük bir çoğunluğu uygulayıcı şirketler olup, geliştirici vasfına sahip şirket sayısı gelişmiş ülkelere kıyasla oldukça kısıtlıdır. Netcad ise Türkiye’de madencilik alanında yazılım geliştiren, Ar-Ge’ye ve üniversite iş birliklerine önem veren sayılı firmalardan biridir. Yürüttüğümüz çalışmalarda, firmanın mevcut maden tasarım ve planlama yazılımları üzerinde gereksinim analizleri gerçekleştirdik. Özellikle NETMine Plan yazılımının, sahadaki karmaşık üretim planlama senaryolarına daha etkin cevap verebilmesi için geliştirilmesine odaklandık. Bu kapsamda başlattığımız konsept çalışma, TÜBİTAK destekli bir projeye dönüştü.
Üniversiteler, fikir üretme ve geliştirme ile sonrasında bu fikirleri nihai ürüne dönüştürme süreçlerinde kilit ve merkezi öneme sahiptirler. Genel olarak bakıldığında, üniversiteler araştırma ve bilgi üretiminde, şirketler ise bu bilgileri uygulama ve ürüne dönüştürme aşamalarında kritik rol oynuyor. Gelişmiş ülkelerde bu tür iş birlikleri yaygın ve sektörün vazgeçilmez bir parçası. Ülkemizde de benzer bir sinerjinin artması, özellikle Ar-Ge odaklı projelerin yaygınlaşması açısından büyük önem taşıyor. Üniversitelerin sahip olduğu bilgi birikimi ve insan kaynağının, şirketlerin sektörel deneyimi ve imkânları ile birleşmesi hem sektöre hem de ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayacaktır.
4. Madencilik süreçlerinde optimizasyon ve planlama yazılımlarının rolü nedir? Bu tür yazılımlar, bir madencilik projesine hangi avantajları sağlar?
Madencilik, doğası gereği çok sayıda değişkenin etkisi altında yürütülen ve belirsizlik içeren bir süreçtir. Cevherin hangi bölümlerinin ve ne zaman çıkarılacağı gibi kritik kararlar, basit hesaplarla verilemez. Çünkü, değişken derinliklerde değişken içeriğe sahip bir cevher bloğunun çıkarılmasıyla ilgili verilecek karar, diğer pasa ve cevher blokları ile ilgili kararları etkileyecektir Yazılımlar, binlerce senaryo arasından en verimli üretim yolunu belirleyerek, üretimin net bugünkü değerini maksimize etmeye yardımcı olurlar. Bu yazılımlar üretim blokları için karar alırken sadece ekonomik faktörleri değil, jeoteknik, jeokimyasal, kapasite ve diğer teknik kısıtları dikkate alırlar.
Özellikle arz-talep dalgalanmalarının yoğun yaşandığı ve cevher içeriği değişken olan sahalarda, bu tür yazılımlarla yapılan optimizasyonlar, belirsizlikleri minimize eder ve uzun vadede ciddi bir ekonomik avantaj sağlar.
5. Son yıllarda madencilik firmalarının dijital çözümlere yönelimini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu dönüşümün sektöre etkileri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Küresel emtia piyasalarındaki hareketlilik, madencilik firmalarının daha düşük tenörlü ve daha derin cevher yataklarını değerlendirmesini zorunlu kıldı. Bu durum, zaman ve maliyetin daha etkin yönetilmesini gerektiriyor. Son yıllarda, birçok orta ve büyük ölçekli firma, operasyonlarını dijital çözümlerle desteklemeye başladı. Bu dönüşüm; üretim verimliliği, iş sağlığı ve güvenliği ile süreç izlenebilirliği açısından önemli avantajlar sağlıyor.
Dijitalleşmenin sunduğu bu kazanımlar, sektördeki diğer firmaların da bu tür çözümlere yönelmesine öncülük ediyor. Özellikle izleme, analiz ve değerlendirme süreçlerinin dijitalleşmesi, madencilikte daha sürdürülebilir ve verimli bir üretim modeli oluşturuyor.
